Trong cuộc sống hiện đại đầy áp lực, tham vấn tâm lý không chỉ là “cứu cánh” khi chúng ta gặp khó khăn mà còn là phương pháp hiệu quả để hiểu rõ bản thân, giải quyết vấn đề, và duy trì sức khỏe tinh thần. Tuy nhiên, việc hiểu đúng về tham vấn tâm lý, nhận ra những lợi ích thiết thực mà nó mang lại, và tìm được một nhà tâm lý phù hợp lại không hề đơn giản. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá toàn diện về tham vấn tâm lý, từ bản chất, vai trò cho đến cách lựa chọn chuyên gia đáng tin cậy, để bạn tự tin hơn trên hành trình chăm sóc sức khỏe tâm hồn.
Tham vấn tâm lý là gì?
Tham vấn tâm lý là một liệu pháp hỗ trợ tâm lý, theo đó nhà tâm lý sẽ lắng nghe, thấu hiểu và giúp bạn đối diện, tìm cách giải quyết các vấn đề tâm lý bạn đang gặp phải.
Sự khác biệt giữa tham vấn tâm lý và các hình thức hỗ trợ khác
Gia đình và bạn bè là mạng lưới rất quan trọng, có vai trò rất lớn trong việc hỗ trợ mỗi cá nhân vượt qua những vấn đề tâm lý. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần có thêm sự hỗ trợ về mặt chuyên môn để có thể vượt qua khủng hoảng một cách an toàn và khoa học.
Tham vấn tâm lý không đưa ra lời khuyên cho thân chủ mà giúp thân chủ nhìn nhận và đối mặt với vấn đề mình đang gặp phải, từ đó có những định hướng thay đổi, điều chỉnh nhận thức và hành vi để vượt qua khủng hoảng. Trong khi đó tư vấn tâm lý thường sẽ đưa ra lời khuyên, giải pháp để giúp thân chủ vượt qua vấn đề của mình. Riêng với trị liệu tâm lý thì đòi hỏi một quá trình dài hơn và liên quan đến nhiều kỹ thuật chuyên môn mà nhà trị liệu cần phải được đào tào thì mới có thể thực hành được. Trị liệu tâm lý thường áp dụng cho những trường hợp thân chủ có tâm bệnh như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn hành vi, hoang tưởng, …
Tại sao cần tham vấn tâm lý?
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO) “Sức khỏe tâm thần là nền tảng cho sự khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả của các cá nhân. Sức khỏe tâm thần không chỉ là trạng thái không có rối loạn tâm thần mà còn bao gồm khả năng suy nghĩ, học hỏi và hiểu được cảm xúc của một người và phản ứng của người khác”. Với vai trò của mình, tham vấn tâm lý giúp mọi người nhận thức được những thách thức về cảm xúc, tâm lý và hành vi mình đang gặp phải để từ đó thay đổi nhận thức, có cách ứng phó, điều chỉnh cảm xúc tốt hơn, cải thiện, nâng cao sức khỏe tinh thần và tạo ra những thay đổi tích cực trong cuộc sống.
Lợi ích của việc tham vấn tâm lý
Nhiều nghiên cứu cho thấy, tham vấn tâm lý có thể giúp cải thiện tâm trạng, điều trị bệnh tâm thần, giảm chi phí y tế, cải thiện giao tiếp và các mối quan hệ, đồng thời nâng cao lòng tự trọng và khả năng phục hồi của thân chủ.
Cải thiện tình trạng sức khỏe tâm thần
Ba loại rối loạn trầm cảm có thể được điều trị hiệu quả bằng tham vấn bao gồm: rối loạn trầm cảm nặng, rối loạn cảm xúc theo mùa và rối loạn trầm cảm dai dẳng.
Nhiều nghiên cứu khác cũng đã chứng minh tham vấn tâm lý có thể điều trị chứng lo âu một cách hiệu quả, giảm bớt các triệu chứng khó chịu và điều chỉnh các hành vi không thích hợp. Một nghiên cứu được thực hiện năm 2022 tại Ấn Độ (trên 50 bệnh nhân thực nghiệm và 50 bệnh nhân đối chứng) để đánh giá hiệu quả của can thiệp tâm lý đối với mức độ lo lắng và sức khỏe ở những bệnh nhân thần kinh cho thấy các bệnh nhân trong nhóm được can thiệp tâm lý giảm lo âu 20,3% và cải thiện sức khỏe 23% so với nhóm không được can thiệp tâm lý chỉ giảm 1,4% và cải thiện sức khỏe chỉ 2,4%.
Nâng cao kỹ năng, phát triển bản thân
Nhiều kỹ thuật khác nhau được sử dụng trong quá trình tham vấn để giảng dạy và thực hành các kỹ năng giúp giảm đau ngắn hạn và dài hạn. Khách hàng học các kỹ năng chung như kỹ năng tự nhận thức, lắng nghe tích cực, giao tiếp, chánh niệm và thay đổi hành vi.
Xây dựng các mối quan hệ tốt đẹp hơn
Từ việc nhận diện được những cảm xúc và hành vi tiêu cực đến việc ứng dụng những biện pháp, kỹ thuật để xây dựng và duy trì những cảm xúc, hành động tích cực sẽ giúp thân chủ quản lý cảm xúc tốt hơn, làm chủ chính mình và từ đó giúp cải thiện, nâng cao các mối quan hệ xã hội.
Nâng cao chất lượng cuộc sống
Hầu hết thân chủ đến tham vấn để tìm kiếm sự trợ giúp về một lĩnh vực cụ thể trong cuộc sống. Thân chủ sau khi kết thúc quá trình tham vấn sẽ có cho mình những hiểu biết, những trang bị mới mang lại ý nghĩa, cảm xúc tích cực, kỹ năng đối phó và ý thức lành mạnh hơn về giá trị bản thân, các mối quan hệ, từ đó giúp nâng cao chất lượng cuộc sống.
Những vấn đề thường gặp có thể giải quyết qua tham vấn
Tham vấn tâm lý có thể giúp bạn đối phó với các vấn đề về:
- Tình trạng sức khỏe tâm thần như rối loạn trầm cảm, lo âu hoặc rối loạn ăn uống.
- Tình trạng sức khỏe thể chất khó chịu như vô sinh.
- Một sự kiện khó khăn trong cuộc sống như mất người thân, mối quan hệ tan vỡ hoặc căng thẳng liên quan đến công việc.
- Những cảm xúc khó khăn như lòng tự trọng thấp hoặc sự tức giận.
- Các vấn đề khác như bản sắc tình dục.
Quá trình tham vấn tâm lý diễn ra như thế nào?
Một phiên tham vấn cá nhân thường kéo dài khoảng 60 phút. Các phiên tham vấn nhóm có thể kéo dài lâu hơn.
Tham vấn là một cuộc hành trình, cần có thời gian và sự nhất quán để đạt được hiệu quả. Số phiên tham vấn trung bình có thể dao động từ 6-25 phiên tùy vào từng trường hợp.
Quy trình tham vấn tâm lý thường gồm các buổi sau:
- Buổi đầu tiên: mở đầu buổi này nhà tâm lý sẽ nói về các quy định cũng như cách thức làm việc trong suốt quá trình tham vấn. Sự cam kết từ cả hai phía về quy trình cung cấp và sử dụng dịch vụ tham vấn. Nếu thân chủ đồng ý, cả hai bên sẽ bắt đầu làm việc cùng nhau từ những câu chuyện/ vấn đề mà thân chủ cần được hỗ trợ.
- Các buổi tiếp theo: nội dung và số buổi làm việc tiếp theo sẽ phụ thuộc nhiều vào kết quả làm việc của buổi đầu tiên cũng như trường phái tâm lý nhà tham vấn đang ứng dụng. Quá trình làm việc của các buổi tiếp theo này, nhà tâm lý và thân chủ sẽ đưa đến kết luận về những vấn đề thân chủ đang gặp phải và cùng nhau thảo luận về mục tiêu cũng như một kế hoạch “hành động” phù hợp. Thân chủ có thể được giao một số “bài tập về nhà” để thực hiện.
- Kết thúc quá trình tham vấn: nhà tâm lý và thân chủ sẽ cùng nhau tổng kết lại quá trình tham vấn, những kết quả đã đạt được. Hai bên sẽ cùng nhau thảo luận về việc thân chủ có cần tiếp tục được trợ giúp nữa không.
Làm sao để tìm một nhà tâm lý phù hợp?
Nhiều nghiên cứu cho thấy mối liên kết giữa thân chủ và nhà tâm lý có thể ảnh hướng lớn đến kết quả của quá trình tham vấn.
Dưới đây là một số gợi ý để có thể tìm được một nhà tâm lý phù hợp:
- Nghĩ về mục tiêu: bạn muốn đạt được điều gì và bạn cần giúp đỡ gì. Nghiên cứu cho thấy khi bạn và nhà tâm lý cùng hướng đến những mục tiêu giống nhau, triển vọng của bạn sẽ tốt hơn.
- Xem xét tình hình tài chính: chuẩn bị ngân sách để chi trả phí tham vấn là điều cần được xem xét để bạn có thể trải qua quá trình tham vấn một cách thoải mái.
- Tìm hiểu về các liệu pháp tâm lý: việc làm này sẽ giúp bạn có những nhận định ban đầu về mức độ phù hợp của từng liệu pháp với tình trạng hiện tại của bản thân.
- Tìm hiểu thêm thông tin về nhà tâm lý từ những nguồn tin tưởng: đồng nghiệp, bạn bè, người thân có thể là nơi để bạn tham khảo khi muốn tìm kiếm một chuyên gia tâm lý. Hoặc bạn cũng có thể liên hệ với những tổ chức uy tín trong lĩnh vực tâm lý để tìm kiếm nhà tâm lý phù hợp. Bạn cần xác định được: bằng cấp, thời gian hoạt động, kinh nghiệm chuyên môn, phương pháp thực hành, … trước khi ra quyết định lựa chọn nhà tâm lý nào phù hợp với mình. Bạn cũng có thể liên hệ với Viện Nghiên cứu, Đào tạo và Ứng dụng tâm lý (IPRTA) để được tư vấn về việc lựa chọn chuyên gia tâm lý cũng như các dịch vụ tham vấn tâm lý phù hợp với nhu cầu của bản thân.
- Suy nghĩ về những câu hỏi: dù là tham vấn trực tuyến, qua điện thoại hay gặp mặt trực tiếp, bạn cũng nên chuẩn bị sẵn một số ghi chú để ghi nhớ bất cứ điều gì bạn muốn hỏi.
Tìm hiểu thêm về Các trung tâm tham vấn Tâm lý tại bài viết: Trung tâm tham vấn Tâm lý: Giải pháp hỗ trợ tâm trạng hiệu quả
Trung tâm Tham vấn Trị liệu Tâm lý tại Viện IPRTA
Trung tâm Tham vấn Trị liệu Tâm lý tại Viện IPRTA cung cấp các dịch vụ tư vấn tâm lý chuyên sâu, hỗ trợ cá nhân giải quyết các vấn đề tâm lý trong cuộc sống, bao gồm:
- Tham vấn tâm lý trẻ em
- Tham vấn tâm lý người lớn
- Tham vấn tâm lý học đường
- Tham vấn hướng nghiệp
- Tham vấn cặp đôi, hôn nhân gia đình
Với đội ngũ chuyên gia tâm lý giàu kinh nghiệm và uy tín, trung tâm cam kết mang đến giải pháp hiệu quả giúp khách hàng đạt được sự ổn định và phát triển bền vững.
Chuyên gia tham vấn, trị liệu tâm lý
- Nguyễn Thị Thùy Dung – Chuyên gia tâm lý, Thạc sĩ – NCS Tâm lý học, Viện trưởng Viện Tâm lý IPRTA.
- Lý Thị Mai – Tiến sĩ Tâm lý học, Ủy viên BCH TW Hội Khoa Tâm lý – Giáo dục Việt Nam.
- Nguyễn Võ Văn Hiến – Bác sĩ Đa khoa, Chuyên khoa Tâm thần, Trường Đại học Y Khoa Phạm Ngọc Thạch.
- Trần Thị Thu Vân – Thạc sĩ Tâm lý học, Chuyên viên trị liệu tâm lý tại BV ĐH Y Dược TP.HCM.
Với sự kết hợp giữa chuyên môn sâu và kinh nghiệm thực tiễn, các chuyên gia tại Trung tâm Tham vấn Trị liệu Tâm lý IPRTA cam kết mang đến dịch vụ tư vấn tâm lý toàn diện, hiệu quả.
Tìm hiểu thêm và đăng ký lịch hẹn tại: Trung tâm Tham vấn, Trị liệu Tâm lý tại viện IPRTA
Kết luận
Sức khỏe tâm thần là yếu tố quan trọng góp phần quyết định hạnh phúc của mỗi người. Nó ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống, thách thức sự ổn định của sức khỏe tổng thể, các mối quan hệ xã hội và chất lượng cuộc sống. Với vai trò của mình, tham vấn tâm lý là một trong những lựa chọn có thể xem xét khi bạn muốn cải thiện và nâng cao sức khỏe tâm thần hay đơn giản chỉ là để “điều chỉnh” những nhận thức và hành vi chưa phù hợp của bản thân nhằm hướng đến một cuộc sống chất lượng hơn.
Tài liệu tham khảo
- Stewart E.Cooper, PhD, ABAP and Rodney L. Lowman, PhD, ABAP.(2018). Psychologists as Consultants. Retrieved from https://societyforpsychotherapy.org/psychologists-as-consultants/
- (2008). Counseling Psychology. Retrieved from https://www.apa.org/ed/graduate/specialize/counseling
- (2009). Counselling Psychology Definition. Retrieved from https://cpa.ca/sections/counsellingpsychology/counsellingdefinition/
- Melissa Madeson, Ph.D.(2021). The Importance of Counseling: 14 Proven Benefits of Therapy. Retrieved from https://positivepsychology.com/why-counseling-is-important/
- Megan Pietrucha.(2024). Counseling, Therapy, and Psychology: What’s the difference?. Retrieved from https://www.psychology.org/resources/counseling-therapy-psychology-differences/
- (2022). Counselling. Retrieved from https://www.nhs.uk/mental-health/talking-therapies-medicine-treatments/talking-therapies-and-counselling/counselling/#:~:text=Counselling%20is%20a%20talking%20therapy,therapy%20in%20its%20own%20right.
- (2017). How Do I Find a Good Therapist?. Retrieved from https://www.apa.org/ptsd-guideline/patients-and-families/finding-good-therapist
